Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Μια κατανυκτική περίοδος μετανοίας που προσφέρεται και ως τρόπος ζωής. Ένας τρόπος ζωής που θα φέρει τη συγχώρηση από τον Θεό, αλλά και από τους συνανθρώπους μας.
Πριν εισαχθούμε στο πνεύμα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, το απόγευμα της Κυριακής της Τυροφάγου τελείται στις εκκλησίες ο Κατανυκτικός Εσπερινός της Συγνώμης. Λέγεται «Κατανυκτικός»
γιατί κατά τη διάρκειά του ψάλλονται κατανυκτικά τροπάρια από το
Τριώδιο, που μεταδίδουν τη συναίσθηση της αμαρτωλότητας και του πένθους
και προτρέπουν τους πιστούς να μετανοήσουν και να παρακαλέσουν θερμά τον
Κύριο να τους δοθεί άφεση αμαρτιών....
Κάθε Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, σε ένα κλίμα κατάνυξης και
περισυλλογής, τελούνται Κατανυκτικοί Εσπερινοί. Ο Κατανυκτικός Εσπερινός
της Κυριακής της Τυρινής λέγεται και «Εσπερινός της Συγνώμης»,
καθώς στο τέλος της Ιερής Ακολουθίας οι πιστοί ασπάζονται το Ευαγγέλιο
ζητώντας από τον ιερέα συγνώμη και στη συνέχεια το κάνουν και μεταξύ
τους, ώστε συχωρεμένοι να βιώσουν τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό των Εσπερινών αυτών είναι ότι μετά την Είσοδο
και το «Εσπέρας Προκείμενον» αλλάζει τόσο ο διάκοσμος της Αγίας
Τραπέζης όσο και η στολή του ιερέως. Από εορταστική λόγω της Κυριακής,
γίνεται πένθιμη λόγω της Τεσσαρακοστής. (Αντικαθιστούν δηλαδή οι ιερείς
τη λευκή στολή με την πορφυρή, καθώς τον Χριστό δεν Τον πενθούμε ως
άνθρωπο, αλλά ως Βασιλέα Θεό).
Στο τέλος του Εσπερινού ψάλλονται τα τροπάρια «Θεοτόκε Παρθένε…», «Βαπτιστά του Χριστού…» κ.λπ. και κατακλείονται με την ευχή του οσίου Εφραίμ του Σύρου:
«Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, πνεῦμα ἀργίας, περιεργείας,
φιλαρχίας καὶ ἀργολογίας μή μοι δῶς. Πνεῦμα δὲ σωφροσύνης,
ταπεινοφροσύνης, ὑπομονῆς καὶ ἀγάπης, χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ. Ναί,
Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα, καὶ μὴ κατακρίνειν
τὸν ἀδελφόν μου, ὅτι εὐλογητὸς εἶ, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν».
Μάλιστα, κατά το τυπικό της Εκκλησίας, δεν απαγγέλλεται απλά αλλά συνοδεύεται από κινήσεις μετανοίας. Λέγοντάς την, κάνουμε και τρεις μεγάλες μετάνοιες. Ακολουθούν δώδεκα μικρές, ενώ λέμε μυστικώς το: «Ο Θεός ίλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» και στο τέλος επαναλαμβάνεται το: «Ναί, Κύριε, Βασιλεῦ…» κάνοντας και τετάρτη μεγάλη μετάνοια.
Πηγή: Συν-οδοιπορία
